Lễ hội Kate là một trong những phong tục lễ hội lớn và đặc sắc của cộng đồng người Chăm, đặc biệt là tại Ninh Thuận. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa và những nghi lễ đặc trưng của lễ hội Kate, một lễ hội quan trọng của người Chăm.
1. Nguồn gốc lễ hội Kate
Lễ hội Kate của người Chăm có nguồn gốc từ từ Katik trong tiếng Hindu và Kattika trong tiếng Phạn. Nếu dịch theo nghĩa hẹp, từ “Kate” chỉ lễ cúng vào tháng 7 âm lịch của người Chăm. Tuy nhiên, theo nghĩa rộng, Kate mang ý nghĩa là lễ hội tưởng nhớ tổ tiên, thần linh và các anh hùng có công với dân tộc.
Lễ hội Kate có bản sắc văn hóa đặc trưng của vương quốc Champa xưa, nhưng cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ nền văn hóa Ấn Độ giáo và Hồi giáo. Do đó, mỗi cộng đồng người Chăm, bao gồm Chăm Ahier, Chăm Awal và Chăm Islam, có những nghi thức và lễ tục riêng biệt, nhưng vẫn giữ được những điểm chung trong cách thức tổ chức lễ hội.
2. Lịch sử lễ hội Kate của người Chăm
Lễ hội Kate không có ghi chép cụ thể về thời gian ra đời, nhưng từ thế kỷ II đến thế kỷ XII, khi vương quốc Champa phát triển mạnh mẽ, các nghi lễ cúng tế của người Chăm bắt đầu được hình thành và phát triển. Ấn Độ giáo đã có ảnh hưởng sâu sắc đến các nghi thức cúng tế trong lễ hội Kate, đặc biệt trong các dịp trọng đại như mùa màng thu hoạch hay chiến thắng.
Tuy nhiên, vào thế kỷ XV, khi nền văn minh Champa suy tàn, ảnh hưởng của Ấn Độ giáo dần mờ nhạt, nhường chỗ cho tín ngưỡng Hồi giáo. Mặc dù vậy, lễ hội Kate vẫn tiếp tục duy trì và phát triển trong cộng đồng người Chăm, đặc biệt là người Chăm theo tín ngưỡng Bà La Môn.
3. Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội Kate của người Chăm
Lễ hội Kate thường được tổ chức trong ba ngày, bắt đầu vào ngày 1 tháng 7 theo lịch Chăm, tương đương khoảng từ 25 tháng 9 đến 5 tháng 10 dương lịch. Các địa điểm chính tổ chức lễ hội là các tháp Chăm nổi tiếng ở Ninh Thuận, bao gồm tháp Po Klong Garai (Phan Rang – Tháp Chàm), tháp Po Nagar (xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước) và tháp Po Rome (thôn Hậu Sanh, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước).
Các nghi lễ trong lễ hội Kate được tổ chức tại các tháp này và sẽ lan tỏa về các làng xã và gia đình, tạo thành một chuỗi các nghi thức trang nghiêm từ cộng đồng cho đến cá nhân.
Xem thêm: Khám phá lễ cấp sắc là gì và ý nghĩa đặc biệt trong đời sống
Xem thêm: Lễ hội cầu mưa với di sản văn hóa tâm linh độc đáo
4. Những nghi lễ trong lễ hội Kate
Nghi lễ tại đền tháp
- Lễ hội Kate bắt đầu với nghi lễ cúng tế tại đền tháp, được chủ trì bởi thầy cả sư (người chủ lễ). Thầy sẽ sử dụng đàn Kanhi và hát thánh ca để dâng lên các vị thần, trong khi bà bóng thực hiện lễ dâng lễ vật. Lễ tắm tượng thần là một nghi thức quan trọng, được thực hiện bởi các tu sĩ Bà La Môn.
- Lễ vật dâng lên trong nghi lễ tại đền tháp gồm dê, gà, bánh gạo, hoa quả, rượu và các món ăn truyền thống. Các nghi lễ tại tháp diễn ra rất trang trọng, từ lễ rước y phục đến lễ mời thần linh về tham dự. Phần đại lễ – Adaoh tama – diễn ra vào buổi sáng kéo dài khoảng ba giờ đồng hồ.
Nghi lễ tại làng
- Sau phần lễ tại đền tháp, người Chăm tiếp tục tổ chức nghi lễ tại làng. Mỗi làng sẽ có một vị thần bảo trợ riêng và các nghi lễ cúng tế tại làng sẽ được thực hiện trang nghiêm.
- Người chủ tế tại làng thường là người có uy tín trong cộng đồng, thay mặt dân làng dâng lễ vật lên thần và cầu mong sự phù hộ cho làng.
Nghi lễ tại gia đình
- Kết thúc lễ hội tại làng, người Chăm sẽ trở về nhà để tổ chức lễ cúng tổ tiên. Người lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ chủ trì nghi lễ, dâng lễ vật lên tổ tiên và cầu mong sức khỏe, tài lộc cho các thành viên trong gia đình.
- Lễ hội Kate tại gia đình không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là cơ hội để các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, thắt chặt tình cảm.
5. Ý nghĩa văn hóa của lễ hội Kate của người Chăm
- Lễ hội Kate không chỉ là dịp để người Chăm tôn vinh tổ tiên và thần linh mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.
- Qua các nghi lễ và phong tục, người Chăm truyền tải những giá trị về đạo lý, tinh thần đoàn kết và lòng tôn kính đối với tổ tiên.
- Đồng thời, lễ hội này cũng phản ánh sự giao thoa giữa các nền văn hóa, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong đời sống tâm linh của cộng đồng người Chăm.
Hy vọng rằng với những thông tin kiến thức trên đây thì bạn đọc đã nắm được các thông tin hữu ích rồi nhé.
