Tết Đoan Ngọ là gì? Ngày Tết Đoan Ngọ có ý nghĩa, nguồn gốc từ đâu? Cùng tìm hiểu phong tục cúng tết Đoan Ngọ của Việt Nam qua bài viết dưới đây nhé.
1. Tết Đoan Ngọ là ngày gì?
Tết Đoan Ngọ là ngày lễ truyền thống được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Cụm từ “Đoan” có nghĩa là bắt đầu, còn “Ngọ” có nghĩa là giữa ngày. Vì vậy, Tết Đoan Ngọ được hiểu là thời điểm bắt đầu giữa ngày. Ngày này còn được gọi với cái tên khác là Tết diệt sâu bọ, vì đây là thời điểm xua đuổi sâu bọ, bệnh tật để bảo vệ mùa màng và sức khỏe con người.
Tại Việt Nam, Tết Đoan Ngọ là dịp để các gia đình tễ tụ, cùng nhau thực hiện các phong tục truyền thống như cúng gia tiên, ăn cơm rượu nếp, bánh tro và thưởng thức hoa quả theo mùa.
2.Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ từ đâu?
Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ Trung Quốc và gắn liền với truyền thuyết về Khuất Nguyên – vị trung thần nước Sở thời Chiến Quốc. Khi nước Sở suy vong, Khuất Nguyên gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Người dân thương tiếc ông nên đã tổ chức các nghi thức cũng tế để tưởng nhớ và xua đuổi ma quỷ.
Tại Việt Nam, Tết Đoan Ngọ được ông cha ta biến tấu thành ngày “diệt sâu bọ.” Theo quan niệm dân gian, sâu bọ trong người sẽ phá hoại sức khỏe nếu không được tiêu diệt vào ngày này. Vì vậy, các gia đình thường cùng làm lễ dâng gia tiên, ăn cơm rượu nếp và thưởng thức hoa quả tươi
3.Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ là gì?
Tết Đoan Ngọ có ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hóa của người Việt:
- Diệt trừ sâu bệnh: Người xưa tin rằng thời điểm này sâu bọ, bệnh tật phát triển mạnh nên cần làm lễ để diệt trừ.
- Cầu sức khỏe và may mắn: Các nghi thức trong ngày này mang ý nghĩa cầu mong sức khỏe dồi dào và xua tan đi những điều xui rủi.
- Tưởng nhớ tổ tiên: Đây cũng là dịp để con cháu cúng gia tiên, thể hiện lòng thành kính và biết ơn với ông bà, tổ tiên.
4. Cúng Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam
Lễ Gia Tiên
Lễ Gia Tiên trong Tết Đoan Ngọ thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên và cầu xin tổ tiên phù hộ cho gia đình bình an, phát tài. Mâm cúng lễ Gia Tiên thường gồm những món sau:
- Mâm cơm chay: Cơm chay biểu thị sự thanh tịnh, kính trọng tổ tiên.
- Các loại bánh chay, xôi chay: Đây là món ăn truyền thống trong các lễ cúng, mang lại sự thanh khiết, không cầu kỳ.
- Ba chén rượu ba màu (trắng, đỏ, vàng): Trong rượu có pha chút hùng hoàng (loại khoáng chất màu vàng), tượng trưng cho sự thuần khiết và sức mạnh. Ba màu rượu này cũng mang những ý nghĩa khác nhau về sự thịnh vượng, may mắn và an lành.
- Chín bông hoa đồng tiền đỏ: Được cắm lên mâm hoa quả, tượng trưng cho sự phát tài, thịnh vượng.
- Ba chén nước trà: Ba chén trà với ba hương vị khác nhau, thể hiện sự phong phú, đa dạng và sự hài hòa trong cuộc sống.
- Mâm hoa quả ngũ sắc: Mâm hoa quả với năm vị khác nhau — cay, chua, đắng, mặn, ngọt — biểu trưng cho sự hài hòa, đầy đủ của vũ trụ và cuộc sống.
- Tiền âm phủ: Một chút tiền âm phủ để cúng, cầu nguyện cho tổ tiên và gia đình được bình an.
Lễ cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên
Ngoài lễ cúng tổ tiên, trong ngày Tết Đoan Ngọ là gì, người dân cũng tổ chức lễ cầu xin sự bảo vệ của các vị thần linh, đặc biệt là Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên. Mâm cúng lễ cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên bao gồm những vật phẩm cầu nguyện cho sự an lành và may mắn.
- Bàn lễ trải vải đỏ rộng: Màu đỏ là màu may mắn và tượng trưng cho sự thịnh vượng.
- Mâm hoa quả ngũ sắc: Mâm hoa quả này giống như lễ cúng tổ tiên, biểu trưng cho sự hoàn hảo của trời đất.
- Các loại bánh chay và xôi: Những món này cũng dùng để dâng cúng thần linh, thể hiện sự tôn kính.
- Năm chén rượu năm màu (trắng, đỏ, vàng, xanh, đen): Cũng như lễ cúng tổ tiên, rượu với năm màu này có ý nghĩa tượng trưng cho sự cân bằng của ngũ hành, của vũ trụ.
- Chín bông hoa đồng tiền đỏ: Hoa đồng tiền đỏ trong mâm cúng có ý nghĩa cầu tài lộc, sự phát triển.
- Lọng đỏ có viền vàng: Lọng là biểu tượng của sự cao quý và sự bảo vệ của các vị thần linh.
- Năm chén nước trà với năm hương vị khác nhau: Đây là sự thể hiện của sự thịnh vượng, bình an trong cuộc sống.
5. Các món ăn đặc trưng ngày Tết Đoan Ngọ là gì?
Trong Tết Đoan Ngọ, người Việt thường ăn các món ăn truyền thống mang ý nghĩa diệt trừ sâu bọ và xua đuổi bệnh tật, bao gồm:
- Cơm rượu nếp: Đây là món ăn phổ biến nhất trong ngày này. Người xưa tin rằng cơm rượu nếp có thể tiêu diệt sâu bọ trong cơ thể.
- Bánh tro (bánh gio): Được làm từ gạo nếp ngâm nước tro, bánh tro có tính mát, giúp giải nhiệt cơ thể trong mùa hè.
- Hoa quả theo mùa: Các loại hoa quả như mận, vải, xoài… thường được chọn để cúng tổ tiên và thưởng thức trong ngày Tết Đoan Ngọ.
- Chè kê, chè đậu xanh: Những món chè ngọt thanh, giải nhiệt, rất được ưa chuộng trong ngày này.
Tết Đoan Ngọ không chỉ là dịp lễ truyền thống mà còn thể hiện rõ nét đẹp văn hóa và quan niệm sống của người Việt qua từng mâm cỗ, phong tục và nghi thức ý nghĩa
Xem thêm: 5 điều kiêng kỵ trong đám tang nên tránh kẻo rước họa
Xem thêm: Lễ cày Tịch điền nét đẹp văn hóa nông nghiệp Việt Nam
Hy vọng rằng với những thông tin chia sẻ trên đây thì bạn đọc đã nắm được Tết Đoan Ngọ là gì rồi nhé.
